Obchodzimy właśnie 225 rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja; jedno dwóch najważniejszych, polskich świąt narodowych. W Polsce 3 maja obchodzimy również święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.

Oba te święta mają swoje źródło w dziejach Polski i są bardzo mocno zakotwiczone w niełatwej, polskiej historii. Od dawna mówię i piszę o tym, aby w poszanowaniu wobec naszej historii godnie obchodzić nasze święta narodowe, które winny być dla współczesnych pokoleń świadectwem tego, co przodkowie zostawili nam najcenniejszego; wolność narodu i samostanowienie kraju (11 listopada) oraz wielki wkład intelektualny polskiej elity w budowę nowoczesnej demokracji w Polsce i na świecie (3 maja). Polacy nie mają szczególnego zamiłowania do celebrowania świąt narodowych przedkładając nadto spotkania i wyjazdy rodzinne, szczególnie podczas świat majowych. Sprzyja temu wiele czynników, w tym lansowany przez nurt mainstreamowy przekaz o długich, majowych weekendach czy po prostu majówce i nie chodzi tu o popularne nabożeństwo majowe. Innym czynnikiem jest wspominany przeze mnie wielokrotnie szablon uroczystości państwowych, który jest traktowany nadal w wielu miejscach jako jeszcze jeden obowiązek elity i zazwyczaj w gronie elity odfajkowany w poczuciu „dobrze spełnionego obowiązku”. To się na szczęcie zmienia i w wielu miejscach obchody wnoszą coś więcej niż „odprawienie koniecznego ceremoniału”. Mamy choćby taką propozycję z gminy Pleśna, gdzie 6 maja organizowana jest konferencja historyczna i wreszcie mamy naszą, Zakliczyńska Majówkę Historyczną podczas której w tym roku będziemy prezentować związki pomiędzy Melsztynem i Domosławicami, a gościć nas będzie ks. Marek Kądziołka – domosławicki proboszcz, który działa „cuda” by zachować dla potomnych lokalne dziedzictwo duchowe i kulturowe w jak najlepszej kondycji.

Uroczystości obchodów świąt 3 maja rozpoczniemy w Zakliczynie o godz. 9:30 mszą świętą w kościele pw. św. Idziego opata. Po mszy świętej, której oprawę uświetni Strażacka Orkiestra Dęta „Filipowice”, delegacja władz samorządowych gminy Zakliczyn złoży kwiaty pod pomnikiem św. Jana Pawła II. Do Domosławic zapraszamy na godzinę 17:00.

Konstytucja 3 Maja

Przypomnę, że o wartościach przyświecających twórcom Konstytucji 3 Maja mówi preambuła, w której czytamy m.in.: „wolni od hańbiących obcej przemocy nakazów ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą, egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony”. Konstytucja wprowadziła trójpodział władzy: władzę ustawodawczą miał sprawować dwuizbowy Sejm, składający się ze szlachty - posesjonatów (204 posłów) i 24 plenipotentów miast. Zmniejszono znacznie rolę Senatu, instrukcje poselskie, konfederacje i liberum veto zostały zniesione, decyzje miały zapadać zwykłą większością głosów. Kadencja Sejmu trwała 2 lata, posiedzenia zwoływane były w razie potrzeby, co 25 lat miano zwoływać Sejm w celu poprawy konstytucji. Władzę wykonawczą przyznano królowi wraz z Radą, tzw. Strażą Praw, złożoną z prymasa i 5 ministrów: policji, pieczęci, czyli spraw wewnętrznych, interesów zagranicznych, wojny i skarbu, mianowanych przez króla. Ministrowie odpowiadali przed Sejmem za podpisane przez siebie akty. Król był przewodniczącym Straży, miał prawo nominacji biskupów, senatorów, ministrów, urzędników i oficerów, w razie wojny sprawował naczelne dowództwo nad wojskiem. Zniesiono wolną elekcję, po śmierci Stanisława Augusta tron miał być dziedziczny, tylko w razie wymarcia rodziny królewskiej szlachta miała wybierać nową dynastię. Konstytucja zapowiadała reorganizację sądownictwa, postulując konieczność stworzenia stale urzędujących sądów ziemskich i miejskich oraz sprawujących nad nimi nadzór w drugiej instancji Trybunałem Koronnym i sądem asesorskim. Próba przeprowadzenia reform została przekreślona już w połowie 1792 roku. Przyczyniła się do tego Targowica i wkroczenie wojsk rosyjskich do Rzeczpospolitej. Konstytucja 3 Maja to wielki skarb myśli państwowej elity politycznej w dziejach Rzeczypospolitej, skarb który jednocześnie był wielkim alarmem ostrzegającym przez utratą suwerenności państwowej, której to suwerenności ostatecznie uratować się nie udało.

Święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski

3 maja obchodzimy uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski. Geneza tego święta wywodzi się z ważnych wydarzeń z historii Polski: obrony Jasnej Góry przed Szwedami w 1655 roku i ślubów króla Jana Kazimierza, który 1 kwietnia 1656 roku przed cudownym obrazem Matki Bożej Łaskawej w katedrze lwowskiej na klęczkach oddał Rzeczpospolitą szczególnej opiece Maryi, nazywając ją Królową Polski. Temu uroczystemu wydarzeniu towarzyszyło odśpiewanie litanii do Najświętszej Panny. Nuncjusz apostolski dodał do tej modlitwy wezwanie "Królowo Korony Polskiej, módl się za nami", które zgromadzeni biskupi i senatorowie trzykrotnie powtórzyli. Szczególne związanie kultu Maryi, Królowej Korony Polskiej, z Jasną Górą nastąpiło 8 września 1717 roku, kiedy to dokonano koronacji jasnogórskiego obrazu, co uznano za koronację Maryi na Królową Polski. Wezwanie "Królowo Polski" zostało na stałe wpisane do litanii loretańskiej w 1908 roku, kiedy zezwolił na to papież Pius X. W tym samym roku ustanowił on też święto Królowej Polski dla diecezji lwowskiej. Po uzyskaniu niepodległości przez Polskę biskupi zwrócili się do Stolicy Apostolskiej z prośbą rozszerzenia tego święta na cały kraj. Jako datę zaproponowano dzień 3 maja, na pamiątkę pierwszej polskiej Konstytucji, która realizowała część ślubowań króla Jana Kazimierza. Święto zatwierdzone zostało oficjalnie w 1920 roku przez papieża Benedykta XV. W 300. rocznicę królewskich ślubów, nową ich wersję opracował przebywający wówczas w miejscu internowania Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński. Jasnogórskie Śluby Narodu - po uwolnieniu Prymasa - złożył uroczyście na Jasnej Górze Episkopat Polski 26 sierpnia 1956 roku w uroczystość Matki Boskiej Częstochowskiej w obecności miliona wiernych. 10 lat później, 3 maja 1966 roku tam właśnie odbyły się centralne uroczystości milenijne chrztu Polski. Dokonano wówczas aktu zawierzenia Matce Bożej i powierzenia narodu polskiego Jej opiece na kolejne 1000 lat.

Warto takie fakty przypominać, nie tylko dlatego że jesteśmy w roku jubileuszu 1050 – lecia chrztu Polski.