Od 14 do 17 listopada w sali im. S. Jordana zakliczyńskiego ratusza, widzowie mogli zobaczyć cztery sztuki teatralne w ramach Zakliczyńskiego Festiwalu Niepodległości, projektu Zakliczyńskiego Centrum Kultury. To niezwyczajne wydarzenie mogło dojść do skutku dzięki środkom Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z Funduszu Promocji Kultury, partnerstwie Województwa Małopolskiego, życzliwości burmistrza Dawida Chrobaka dla programów ZCK i Stowarzyszenia „Klucz” oraz zaprzyjaźnionych z naszą instytucją postaci świata artystycznego takich, jak: Tomasz Antoni Żak, Jan Jakub Należyty czy Mariusz Stasiak – Apelski.

Powrót Norwida

14 listopada gościliśmy w Zakliczynie Teatr Nie Teraz Tomasza Antoniego Żaka ze spektaklem „Powrót Norwida”. Na scenie sali im. S. Jordana zobaczyliśmy Waldemara Czyszaka w roli Norwida oraz Annę Warchał i Karola Zapałę w rolach hospicyjnych opiekunów. Spektakl wyreżyserowany przez Tomasza A. Żaka oraz Kazimierza Brauna podług adaptacji i scenografii Tomasza Antoniego Żaka, to opowieść o starym umierającym człowieku odnalezionym w jakimś miejskim zaułku. Wszystko wskazuje, że utracił pamięć, choć po pewnym czasie opiekujący się nim odkrywają, że nazywa się Norwid – Cyprian Norwid. Ale przecież ten Norwid umarł w jakimś przytułku w Paryżu w roku 1883? Umieszczony w hospicjum człowiek pamięta wszystko, a siła jego wspomnień jest tak wielka, że zmienia rzeczywistość. To trochę tak, jakby z namalowanego obrazu schodzili do nas żywi ludzie, by potem zabrać nas ze sobą na drugą stronę. Ten spektakl to również bolesna diagnoza polskiej emigracji, wymuszanej od pokoleń głupotą rządzących czy okupacjami, brakiem wolności, ale także zwykłą biedą. W ten sposób wciąż jesteśmy pozbawiani najwartościowszych ludzi, w tym twórców i artystów. I kiedy w końcu do nas wracają, to najczęściej w trumnach, ekshumowani po latach. Ale ci – można powiedzieć – mają i tak szczęście, którego zabrakło Norwidowi, bo on nie ma nawet swego grobu. Premiera „Powrotu Norwida” miała miejsce 3 lata temu, 22 października 2016 roku w tarnowskim ratuszu. Od tamtej chwili spektakl pokazywany był w wielu miastach i miasteczkach polskich, a po zakliczyńskiej prezentacji „Powrót Norwida” jest prezentowany publiczności Radymna, Przemyśla, Opiniogóry i Puław. 24 listopada spektakl zostanie wystawiony w siedzibie Teatru Nie Teraz, w Ośrodku Praktyk Artystycznych w Maszkienicach.

Od założenia Teatru Nie Teraz w 1981 roku, aż do dzisiaj Tomasz Antoni Żak nie ma łatwego życia artystycznego. Być może dlatego w tym roku spadł na niepokornego artystę, potomka polskiej rodziny wołyńskiej splendor, bo w marcu 2019 roku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, a 23 października 2019 otrzymał z rąk Prezydenta RP Andrzeja Dudy Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości. Medal ten został ustanowiony w 2018 roku i jest nagrodą przyznawaną na  pamiątkę  stulecia  odrodzenia  Państwa Polskiego obywatelom polskim, którzy od czasu odzyskania niepodległości przez Państwo Polskie w  1918 roku przyczyniali się do budowania i wzmacniania suwerenności, niepodległości,  kulturowej  tożsamości  i materialnej  pomyślności  Rzeczypospolitej. Odznaczanych należy doceniać, toteż Tomasz Antoni Żak otrzymał od nas bukiet kwiatów z życzeniami kolejnych sukcesów z korzyścią dla polskiej kultury.

Tą niełatwą drogę ilustruje przykład fragmentu artykułu Janiny Hery, który ukazał się w „Naszym Dzienniku”. Artykuł ukazał się w 2016 roku, po przyjeździe Teatru Nie Teraz do Wrocławia ze spektaklem „Powrót Norwida”: „ …. Oburzenie „świata artystycznego” wywołała ostatnio wiadomość o występie gościnnym we wrocławskim Teatrze Polskim Teatru Nie Teraz. Bo ten zamieścił na swojej stronie internetowej opinię, iż „naszą Europę ukształtował katolicyzm, a więc wiara w mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa”. Nowy dyrektor Teatru, Cezary Morawski, uspokoił jednak, że głównym bohaterem wystawianego przez Teatr monodramu Powrót Norwida Kazimierza Brauna, w reżyserii jego i Tomasza A. Żaka, jest jedynie Cyprian Kamil Norwid. I że Teatr Nie Teraz wystąpi we Wrocławiu tylko raz. Tylko raz przedstawienie zobaczyć można także było w Warszawie. 16 listopada, w małej salce na peryferiach stolicy, dzięki pomocy i życzliwości radnych dzielnicy Bemowo. „To jest opowieść o nas, tu i teraz” - powiedział Tomasz Żak witając widzów – Kazimierz Braun, największy twórca teatru Norwida na świecie, bywa tu, a nie jest obecny. Bo istnieje także coś, co nazwać by można niezgodą na to co jest, która także nas wypędza. Tak samo jak kiedyś Norwida (…)"

Ci, którzy 14 listopada 2019 roku znaleźli się o godzinie 17 – tej w sali im. S. Jordana w zakliczyńskim ratuszu, mieli okazję zobaczyć spektakl niezwykły o niezwyczajnym Polaku zaliczanym do elitarnego grona polskich wieszczów – o Cyprianie Kamilu Norwidzie – choć ten za życia nie uznawał romantycznego pojęcia wieszcz. Ten spektakl, to też bardzo wartościowa i trudna lekcja dla nas współczesnych Polaków.

Fotorelację ze spektaklu „Powrót Norwida” przygotował dla Zakliczyninfo Stanisław Kusiak.